12w. Szlakiem czarnej księżniczki - spacer na deszczowe dni

Kiedy pada i jest chłodno zapraszam na spacer pod dachem. Wybierzemy się do Szamotuł 35 km od Poznania. W miejscowym parku przy ulicy Wronieckiej 30 wznosi się ceglana wieża, zwana Basztą Czarnej Księżniczki lub Basztą Halszki. Możemy wejść do niej po krętych schodach i zobaczyć jak wyglądała komnata Halszki. Obok jest zamek Górków z piękną kolekcją 1200 ikon i stylowo urządzonymi magnackimi wnętrzami oraz dwie oficyny z końca XVIII w. W nich możemy obejrzeć dawne wyposażenie wielkopolskiej chaty i warsztatów rzemieślniczych.

Jak mówi legenda w pochmurną noc księżycową nie opodal baszty, można dostrzec wolno przesuwającą się postać kobiecą w pokutnych szatach. Gdy zniknie w baszcie, słychać płacz i zawodzenie ducha nieszczęśliwej Halszki z Ostroga, tłumione przez grube mury baszty.

Baszta Halszki, była miejscem dramatu, który stał się tematem legendy o czarnej księżniczce. W baszcie Halszka miała być  więziona przez swojego męża 14 lat. Jej małżonek, wojewoda poznański Łukasz Górka, kazał nałożyć na jej twarz żelazną maskę, aby nikt nie mógł podziwiać urody jego młodej żony. Z czarną maską na twarzy Halszka mogła podziemnym krużgankiem udawać się z baszty tylko do kolegiaty, gdzie brała udział w nabożeństwie.Tyle legendy.

Czarną księżniczką nazywano Elżbietę Ostrogską. Urodziła się w 1539 roku już po śmierci swego ojca, który opiekę nad nią powierzył Zygmuntowi Augustowi. Elżbieta, znana powszechnie pod zdrobniałym imieniem Halszki, była dziedziczką wielkiej fortuny na Wołyniu i Ukrainie. Wśród starających się o Halszkę znalazł się młody kniaź Dymitr Sanguszko. Uzyskał on pisemna zgodę na małżeństwo od matki Halszki. Gdy matka zwlekała z wydaniem czternastoletniej córki za mąż, narzeczony zbrojnie najechał Ostróg. Przerażoną Halszkę przymuszono do poślubienia Dymitra. Matka zaniosła skargę do króla, który skazał Dymitra na śmierć. Sanguszko wraz z Halszką przekroczył granicę czeską, zamierzając schronić się na zamku rudnickim. Jednakże pościg panów koronnych dogonił uciekających. Wyrok na Dymitrze został wykonany, a Halszkę zwrócono matce.  Król oddał rękę księżniczki Łukaszowi III Górce. Matka przeciwna temu małżeństwu, zatrzymała córkę przy sobie.

Gdy jednak nadszedł czas powrotu Halszki do męża, obie z matką ukryły się w klasztorze dominikanów. Tam kniaź Symeon Słucki poślubił Halszkę. Matka sądziła, że król uzna to małżeństwo, lecz on kazał Halszce wrócić do Łukasza, który przywiózł ją do Szamotuł. Tutaj samotnie, przez 14 lat, mieszkała w baszcie. Po śmierci męża w 1573 roku, wróciła do Ostroga. Dożyła końca swoich dni w Ostrogu w stanie silnej depresji psychicznej.  W rzeczywistości Halszka mieszkała w wieży na znak niezgody na małżeństwo z Łukaszem i mogła ją opuszczać kiedy chciała.

Tragiczne losy Halszki stały się inspiracją twórczą dla szeregu artystów, m.in. J.I. Kraszewskiego napisał powieść "Halszka" i J. Matejki w "Kazaniu Skargi" postać Halszki znajduje się obok Anny Jagiellonki.

Obok baszty znajduje się pałac Górków. W 1513 roku Katarzyna Szamotulska wniosła budowlę jako ślubne wiano Andrzejowi Górce. Po jego śmierci obiekt trafił w ręce jego syna Łukasza Górki. W pałacu możemy obejrzeć wnętrza siedziby magnackiej. Wysokiej klasy meble, przedmioty dekoracyjne i codziennego użytku, zegary i rzeźby. W sieni wisi drzewo genealogiczne Szamotulskich i Górków. Koniecznie trzeba zobaczyć kolekcję sztuki cerkiewnej, która liczy około 1200 ikon i innych drobnych przedmiotów.

Godziny Otwarcia: 10.00-16.00 poniedziałki nieczynne, także nieczynne w święta za wyjątkiem 1 i 3 maja i 15 sierpnia 

Bilety 12/8 zł na wszystkie obiekty; tylko do zamku 4/2,50 ; tylko baszta 4/2,50

Będąc w Szamotułach warto wejść do Bazyliki mniejszej p.w. Matki Bożej Pocieszenia i św. Stanisława Biskupa. Jest to najstarszy zabytek miasta, Znajduje się w pobliżu rynku. Charakterystyczne dla gotyku niemieckiego sklepienie gwieździste nadaje szamotulskiej bazylice monumentalnego charakteru. Warto obejrzeć znajdujący się na belce tęczowej krucyfiks należący do najstarszych w Wielkopolsce (ok. 1370). Najciekawszymi zabytkami szamotulskiej bazyliki jest spiżowa płyta nagrobna Andrzeja Szamotulskiego z około 1500 r. i kamienna chrzcielnica z XVI w.

W nawie południowej znajduje się kopia barokowego ołtarza, a w niej cudami słynący obraz Matki Bożej Pocieszenia, Szamotuł Pani – ruska ikona z pierwszej połowy XVII w. W 1975 r. wizerunek Madonny został ukoronowany koronami papieskimi przez Prymasa  Wyszyńskiego. Przed kościołem znajduje się dzwonnica neogotycka z XIX w. w niej umieszczono późnobarokowy krucyfiks. 

Cudowny obraz Matki Bożej Pocieszenia "Szamotuł Pani" jest ruską ikoną Matki Bożej Kazańskiej, namalowany na drewnie. Najpierw właścicielem obrazu był kniaź ruski. W tym czasie na dworze króla Jana Kazimierza przebywał właściciel Szamotuł, Aleksander Wolff i gdy zobaczył obraz u kniazia, zapragnął nabyć go dla siebie. Kniaź otaczał obraz tak wielkim szacunkiem i nabożeństwem, że nie chciał za żadną cenę go oddać. Dopiero po śmierci kniazia udało się Wolffowi nabyć obraz od jego żony. Wolff przywiózł obraz do Szamotuł i umieścił go w kaplicy zamkowej. Tu zaczęły się dziać rzeczy niezwykłe. W 1664 roku Wolff, a później siedem innych osób, zauważyło, że  na obrazie z oczu Maryi spływają krwawe łzy. Wierni z Szamotuł i okolic zwracali się z prośbami do Maryi przed tym obrazem i doznawali szczególnych łask. 

Nazwa Szamotuły pochodzi od rzeki Sama, która tuła (Samatuła – Szamotuły) się przez równiny, płynąc do ujścia w Warcie.. Na obszarze, gdzie leżą Szamotuły rzeka zakręca kilka razy omijając suche bagienne kępy, na których później powstało miasto.

Będąc w Szamotułach warto pojechać 8 km w kierunku Czarnkowa do Kobylnik i zobaczyć mianowany do 7 nowych cudów Polski neorenesansowy pałac. Zbudowany został w 1886 roku dla Tadeusza Twardowskiego ówczesnego ordynata. Obecnie jest tu hotel i restauracja.

Filmik z wycieczki można obejrzeć tutaj

Pałace niedostępne na szlaku: Obrzycko i Gaj Mały.

To główny szlak mojego turystycznego bloga, znajdziecie tu ciekawe wycieczki z odrobiną historii Wielkopolski,  poznacie największe atrakcje turystyczne w Poznaniu i okolicy, propozycje – co robić w weekend w Poznaniu, szlaki rowerowe i piesze w Wielkopolsce, cuda natury i spacery po mieście. Opisuję co ciekawego można zobaczyć podczas krótkich spacerów i długich wycieczek śladami znanych osób z historii.