Modernizm narodził się ok. 1918 roku, do Poznania przybył w latach trzydziestych i trwał do lat osiemdziesiątych. Postawił sobie za cel zmianę przestrzeni europejskich miast w taki sposób, aby były one bardziej przyjazne do mieszkania. Miał być wybawieniem od spuścizny miasta XIX-wiecznego, którego głównym elementem składowym były kamienice czynszowe i ciemne podwórka gęsto zabudowanych kwartałów. Budynki miały być przez wszystkim funkcjonalne, minimalistyczne, bez ozdób, bryła miała być lekka a szerokie okna miały wpuszczać dużo światła. Modernizm wprowadził do architektury tzw. wolny plan czyli przestrzeń nie podzieloną ściśle na pomieszczenia, którą można było dowolnie definiować.
Powojenny modernizm w Polsce, źle nam się kojarzy zapewne z powodu szablonowego i "byle jakiego" budownictwa. Zasadą architektury modernistycznej tamtych czasów, była jednak nie trwałość, a dopasowanie do czasowych realiów. Niestety, większość budynków kojarzy nam się bardziej z PRL-em niż z funkcjonalizmem i prostotą. W czasie spaceru możemy porównać modernizm lat 30 z latami późniejszymi, ponieważ po wojnie nastał okres socrealizmu i kolejne budynki modernistyczne pojawiły się dopiero po odwilży po 1956 roku. Kiedy im się poprzyglądamy, łatwo odróżnimy lata 30, 50 czy 70 -te.
1.Pierwsze lekkie modernistyczne pawilony pojawiły się w 1929 dla Powszechnej Wystawy Krajowej. Wiele z nich po wystawie rozebrano, ale kilka służyło poznaniakom dalej. Spacer zaczniemy od wejścia reprezentacyjnego na tereny wystawowe przez halę przy ul. Bukowskiej. Charakterystyczna dla budynku jest przeszklona, wieloboczna wieża. W hali była sala widowiskowa i kongresowa.
2.Przechodząc obok najnowszego budynku Poznania, zobaczymy Hotel Mercure (niegdyś Merkury) z charakterystycznym zadaszeniem przed głównym wejściem. Budynek inspirowany był między innymi paryską siedzibą UNESCO, czy berlińskim Hiltonem. Zbudowany w latach 1961-1964. Obecnie zmodernizowany, po kontrowersyjnym architektonicznie remoncie wykonanym w latach 1999-2002.
3.Przeciwwagą dla Merkurego miał być znajdujący się po drugiej stronie ulicy budynek akademika Jowita z pasmowym układem okien, który niemal niezmieniony zachował się do dziś. Nazywany jest często "Akumulatorami", ze względu na zamontowany na jego szczycie od lat neon z hasłem "Centra Akumulatory". Zbudowany w 1963.
4.Naprzeciwko akademika jest budynek Geomat z lat 50 -tych
Jak staniemy przy nim to w jednej linii mamy oprócz niego, budynek Marago i ośmiokątny wieżowiec.
5.Za Geomatem na rogu Zwierzynieckiej i Zeylanda jest budynek Marago. Nazwa od znajdującej się wtedy na parterze kawiarni. Był jednym z pierwszych w Poznaniu, powstałym bezpośrednio po zrzuceniu dyktatu socrealizmu w architekturze i z zamiarem odcięcia się od tej estetyki. Powstał z inicjatywy zakładów spożywczych Amino, które w końcu lat 50 postanowiły rozwinąć bazę mieszkań pracowniczych. Wybudowano go w latach 1958-1960.
6.Ośmioboczny wieżowiec na Jeżycach powstał w latach 1963-1967, powstał w konstrukcji szkieletowej, wsparty na filarach w parterze, w kontraście do otaczającej go, niższej zabudowy jeżyckiej. Ma rzut nieforemnego ośmioboku. Nawiązuje do wieżowca Grattacielo Pirelli w Mediolanie. Był to budynek Zjednoczenia Przemysłu Ceramiki Budowlanej.
7.W 1931 zbudowano budynek ZUS przy ul. Dąbrowskiego. Budynek dzielił się na centralną, 7-kondygnacyjną część urzędową od strony narożnika ulic oraz niższe skrzydła z mieszkaniami pracowniczymi po bokach. Wewnątrz umieszczono podwórze-ogród. W 1931 roku mieścił się tu Zakład Ubezpieczeń i Bank Rolny.
W tej części mogliśmy obejrzeć 2 budynki z lat 30 - tych ( Targi i ZUS), 2 z lat 50-tych ( Geomat i Marago) i 3 z lat 60-tych (Merkury, Akumulatory i wieżowiec).
9.Po przeciwnej stronie ulicy Kamienica Telewizory. Swoją nazwę zawdzięcza sklepowi, który się w niej mieścił. Powstała pod koniec lat 50, jest bardzo prosta, za jedyną ekstrawagancję można uznać rzędy jednostronnie wykuszowych okien. Sprytny zabieg, który ożywia fasadę, a także zwiększa nasłonecznienie mieszkań.
11.Kwadraciaka łączy z okrąglakiem podobny wygląd elewacji i podobny czas budowy.Jednak jest zdecydowanie mniejszy i schowany z tyłu.
12.Obok jest Dom Książki, który został zbudowany w latach 70 przy ul. Gwarnej. W momencie powstania była to jedna z najnowocześniejszych księgarń w Polsce. Budynek ma 6 pięter, ponad 2 tysiące metrów kw. powierzchni. Teraz w katastrofalnym stanie.
13.Naprzeciwko Okrąglaka zobaczymy budynek Domar zbudowany w 1963. Charakterystyczną i niepowtarzalną cechą Domaru jest szósta kondygnacja - wycofana i przykryta daszkiem z okrągłymi otworami. Ten sposób rozwiązania fasady nawiązuje do Museum of Modern Art w Nowym Jorku z 1939.
14.Dalej jest też z 1963 budynek Społem. Na dole były Delikatesy Kasia.Tutaj stało się za pomarańczami przed Wielkanocą w latach 70-tych.
15.Idąc w stronę Placu Wolności po lewej stronie pokaże nam się budynek PKO z 1934. Miał to być początkowo kilkunastopiętrowy wieżowiec, ale miejski architekt zgodził się tylko na ustaloną zabudowę czyli 5 pięter i dorzucił 6 piętro, bo budynek nie miał wysokiego, spadzistego dachu jak okoliczne kamienice.
16.Nie możemy pominąć budynku, który do dziś budzi gorące dyskusje. Tak było też w czasach, kiedy powstawał. Na środku Starego Rynku jest Arsenał z 1962. Pierwotnie w obiektach tych miały znajdować się pawilony handlowe - sklep Cepelii oraz salon RTV. Tuż przed ich otwarciem z pomysłu jednak zrezygnowano, a siedzibę znalazły tu instytucje kultury.
17.Trzy biurowce przy ul. Piekary powstały w 1966. To kolejny po Alfie przykład planów przebudowy centrum Poznania, jakie funkcjonowały w połowie ubiegłego wieku. Założenie było częścią składową niezrealizowanej drogowo-tramwajowej Trasy Piekary, która przeciąć miała centrum miasta na osi północ-południe. Boczne wieżowce mają rzut prostokąta, a środkowy litery „T”.
18.W 1935 rozpoczęto prace budowlane Domu Żołnierza, a 1939 przekazano go Wojsku Polskiemu.
Najważniejszym pomieszczeniem była dwukondygnacyjna sala widowiskowa na 700 miejsc z dwustronnym balkonem. Poza tym wewnątrz mieściło się 225 różnych lokali użytkowych, m.in wzorcowy schron przeciwgazowy i agendy ZHP.
19.Collegium Novum wybudowane na początku lat 70 tych. Pierwotnie były to dwa budynki, które po dwóch latach funkcjonowania połączono szklanym łącznikiem, dziś miejscem, w którym kwitnie studenckie życie towarzyskie filologów. Przy Collegium Novum powstało także przeszklone i zadrzewione atrium. Fasady budynków zostały wykonane z żelbetowych elementów prefabrykowanych.
W tej części zobaczyliśmy 2 budynki z lat 30-tych (PKO i Dom Żołnierza), 3 z lat 50-tych ( Okrąglak, Kwadraciak,Telewizory), 5 z lat 60 tych (Arsenał, Alfa, Piekary, Społem i Domar) i 2 z lat 70-tych ( Colegium Novum i Dom Książki)
Obiekty poza szlakiem od najstarszych.
Politechnika w 1962 postawiła na Piotrowie dwie "deski " połączone łącznikiem.
Collegium Maximum wraz z przylegającymi budynkami stanowi modernistyczny zespół uczelniany Uniwersytetu Przyrodniczego. Akt erekcyjny wmurowano w 1968. Architekci bardzo dobrze wykorzystali naturalne warunki terenowe, panujące w rejonie budowy i stworzyli zespół brył, współgrających ze sobą zróżnicowaną wysokością. Całość założenia otoczona jest bujną zielenią, pasażami i pergolami.
Centrum Targowe to jeden z najbardziej rozpoznawalnych budynków MTP w Poznaniu. Zbudowany na początku lat 70-tych w kształcie regularnego sześcianu.Wewnątrz zlokalizowano biura targowe, centrum prasowe, sale konferencyjne, Polską Izbę Handlu Zagranicznego i agendy Ministerstwa Handlu Zagranicznego.
Jak większość budynków z tych lat, wymaga rewitalizacji.
W opinii architektów i krytyków architektury budynek Poznańskiej AWF wybudowany w 1972 uchodzi za jeden z najlepszych projektów Marka Leykama. Tego, który projektował Okrąglak. Budynek posiada ciekawą horyzontalną bryłę, podzieloną w części parterowej na trzy niezależne segmenty. Druga kondygnacja ma w całości przeszklone ściany i częściowo jest nadwieszona nad parterem. Mało kto wie, że pierwotnie budynek AWF miał być zwieńczony futurystycznym spodkiem, który pełniłby funkcje sali wykładowej.
Biurowiec TP SA przy Al. Marcinkowskiego powstał w latach 70. Charakterystyczne są jego żaluzje.
Kościół św. Wawrzyńca przy ul. Przybyszewskiego jest modernistyczny, ma ciekawą ale również funkcjonalną formę i nieźle wpisuje się w swoje blokowe otoczenie. Główny budynek wpisany jest w plan ośmioboku. Kościół ma również wysoką i prostą dzwonnicę. Budowę rozpoczęto w 1980 roku i zakończono w końcu lat 80. Jest to ostatni modernistyczny budynek w Poznaniu.
Mapka spaceru po Centrum Poznania
To główny szlak mojego
turystycznego bloga, znajdziecie tu ciekawe wycieczki z odrobiną historii
Wielkopolski, poznacie największe
atrakcje turystyczne w Poznaniu i okolicy, propozycje – co robić w weekend w
Poznaniu, szlaki rowerowe i piesze w Wielkopolsce, cuda natury i spacery po
mieście. Opisuję co ciekawego można zobaczyć podczas krótkich spacerów i
długich wycieczek śladami znanych osób z historii.
