24p. Spacer na 1 listopada po najstarszym cmentarzu w Poznaniu.

Na wzgórzu św. Wojciecha są dwa kościoły naprzeciwko siebie i najstarszy poznański cmentarz.
Cmentarz zasłużonych Wielkopolan został założony w 1810. Jest to miejsce spoczynku 700 osób.
Nazwiska na nagrobkach kojarzymy z nazw ulic Poznania.

Są groby byłych prezydentów miasta: Wronieckiego, Jarogniewa Drwęskiego i Cyryla Ratajskiego,
wybitnych lekarzy, m.in. Ludwika Gąsiorowskiego i Bolesława Krysiewicza i rzeźbiarza Władysława Marcinkowskiego.

Znajdują się tu również groby Marcelego Mottego i pierwszego dowódcy powstania wielkopolskiego gen. Stanisława Taczaka, żony Adama Asnyka i Stanisława Mikołajczyka premier RP,

Symboliczny grób Hipolita Cegielskiego którego mogiły podczas likwidacji cmentarza świętomarcińskiego nie odnaleziono.

W 1994 r. Polskie Towarzystwo Tatrzańskie ustawiło na cmentarzu kamień poświęcony "Wielkopolanom, którzy nie wrócili z gór".

Pozornie pozbawiona nagrobków polana u podnóża wzniesienia stanowi w rzeczywistości masową mogiłę ofiar wielu epidemii cholery z lat 1831–1873.

Na cmentarzu znajdują się dwie rzeźby o wysokiej wartości. Jest to barokowa figura Matki Boskiej przeniesiona ze Śródki. Druga to nagrobek wyrzeźbiony przez Władysława Marcinkowskiego w 1889 w Paryżu stojący na mogile zmarłej w wieku 20 lat Anieli z Liszkowskich Dembińskiej.

W południowo-zachodniej części, za czwartą i piątą kwaterą utworzono lapidarium, do którego przenoszone są cenne i zagrożone zabytkowe pomniki nagrobne z innych poznańskich cmentarzy. 

Jaka wszędzie na cmentarzach też jest moda na nagrobki. XVIII wieczne są ozdobione figurami.

albo w kształcie obelisku. Ten ma ślady po kulach

Początek XIX to płyty nagrobne z ozdobionymi krawędziami i płaskorzeźbami.

W latach 30. XIX w. rozpowszechnioną formą pomnika nagrobnego był żeliwny krzyż. 

W 2 poł. XIX w. miejsce pochówku, najczęściej groby rodzinne, otaczano żelaznym, kutym ogrodzeniem, na którym umieszczano tablice upamiętniające zmarłych.

Krzyż na postumencie to moda z początku XX wieku.

Dwudziestolecie międzywojenne 

 to tablica z  betonową opaską grobu. W środku opaski sadzono kwiaty.

Kościół św. Wojciecha- Po raz pierwszy zostaje wymieniona w 1244, kiedy książę Przemysł I zamienił się z biskupem poznańskim odstępując kościół i otaczającą go osadę w zamian za osadę i kościół św. Rocha. 

Według podania kościół wzniesiono w miejscu, gdzie św. Wojciech wygłosił kazanie przed udaniem się z wyprawą misyjną do Prus  i gdzie prawdopodobnie od  znajdowała się drewniana kaplica .

 Poznańska Skałka - Krypta zasłużonych przy kościele pw. Św. Wojciecha w Poznaniu powstała w roku 1923 W krypcie złożone są prochy: Józefa Wybickiego - twórcy Hymnu Polskiego, Antoniego Kosińskiego - współtwórcy Legionów Dąbrowskiego, Heliodora Święcickiego - założyciela i pierwszego rektora Uniwersytetu Poznańskiego, Feliksa Nowowiejskiego - kompozytora, twórcy melodii Roty,  Znajdują się też tutaj dwie urny - pierwsza z sercem generała Jana Henryka Dąbrowskiego, druga z ziemią z miejsca pochówku generała Ignacego Prądzyńskiego. W samym kościele, w nawie południowej znajduje się sarkofag Karola Marcinkowskiego - XIX-wiecznego lekarza i społecznika.

W mur okalający świątynię wmurowane są tablice epitafijne.

Przed kościołem znajduje się drewniana, kryta gontem, dzwonnica pochodząca z przełomu XVI i XVII wieku – najstarszy drewniany zabytek w mieście.

Całość kościoła pokrywa pochodząca z początku XX w modernistyczna polichromia  autorstwa Antoniego Procajłowicza

 W okresie świątecznym jest tu ruchomy żłóbek z historycznymi postaciami.

Naprzeciwko znajduje się Sanktuarium św. Józefa. Jest to pierwszy kościół w Polsce poświęcony św. Józefowi z 1621 r. Sanktuarium został w 2009. Jest trzecią bazyliką mniejszą w Poznaniu obok Katedry i Fary.

Obok wzgórza jest cytadela - link do spaceru po cytadeli tutaj